Kỹ Năng Hòa Giải Thương Mại Để Hòa Trọng Thế Thắng
Nguyễn Thị Kim Dung – LS. Lê Trọng Thêm (*)
Kỹ Năng Hòa Giải Thương Mại
Kỹ năng Hòa Giải Thương mại: Khi các doanh nghiệp bắt tay nhau đi đến thỏa thuận thương mại cùng phát triển thì lúc này tranh chấp ẩn và cần có cơ chế giải quyết phù hợp khi phát sinh.
Other với thương lượng, Tòa án hay Trọng tài, hòa giải vẫn là một phương pháp chọn lọc mới tại Việt Nam khi các quy định lần đầu tiên được điều chỉnh bởi Nghị định 22/2017 / NĐ-CP .
Theo một báo cáo khảo sát doanh nghiệp về phương thức giải quyết tranh chấp tại Việt Nam năm 2015, có đến 78% doanh nghiệp sẵn sàng thử sử dụng phương thức hòa giải.
Kết quả này cho thấy các doanh nghiệp đã có góc nhìn cởi mở đối với một phương thức giải quyết mới.
Mặt khác, đây cũng là xu hướng chung của thế giới khi Công ước Singapore về hòa giải đã ra đời với mục tiêu thiết lập một khuôn khổ chung trên phạm vi quốc tế.
Từ những thông tin trên, có thể thấy, giới doanh nhân cần có tâm thế chủ động đối với hoạt động hòa giải thông qua những góc nhìn đa diện.
Họa Phúc Khôn Lường
Hợp đồng là tấm gương phản chiếu sự đồng thuận của các bên tại thời điểm giao kết, được xây dựng bằng những điều khoản chặt chẽ.
Tuy nhiên, các bên vẫn sẽ bị bủa vây bởi những kẽ hở và trường hợp không thuộc phạm vi hợp đồng.
Điều này là tất yếu, bởi lẽ hoạt động thương mại có đặc thù là nhằm mục đích sinh lợi với những lợi ích đối nghịch nhau.
Khi tính song vụ của hợp đồng không được bảo đảm, mọi bất đồng, mâu thuẫn đều có thể bị thổi bùng thành tranh chấp. Mặt khác, văn hóa hoạt động của doanh nghiệp cũng là một nhân tố dẫn đến xung đột.
Xem xét trong bộ, “dây chuyền” công việc theo hợp đồng dễ bị gián đoạn, tắc nghẽn và thậm chí còn xung đột khi được tiến hành bởi nhiều phòng ban,
Cá nhân hoặc khi người đại diện nói chuyện, ký kết hợp đồng cho doanh nghiệp quay lại không đồng nhất với người thực hiện.
Xét về doanh nghiệp, khi bối cảnh thương mại thay đổi, nhiều doanh nghiệp vẫn còn giữ lối mòn tư duy thụ động khiến tầm nhìn hạn chế và không thể tìm ra giải pháp thích nghi.
Đáng lưu ý hơn, khi nhận thấy việc tiếp tục thực hiện hợp đồng không còn mang lại lợi ích cho bản thân, tính vị kỉ dễ rẽ hướng các doanh nghiệp đến tâm lý “ăn không được thì đạp đổ”.
Bên cạnh đó, những sự kiện bất khả kháng cũng là nhóm yếu tố gây ảnh hưởng đến việc phát sinh các tranh chấp thương mại dù pháp luật đã có những quy định điều chỉnh.
Một ví dụ điển hình là với sự xuất hiện của dịch cúm Covid-19, hầu hết các ngành nghề đều hứng chịu tác động tiêu cực dẫn đến một số tranh chấp được xem là phổ biến như:
Hợp đồng thuê mặt bằng, hợp đồng mua bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ, nhất là đặt phòng khách sạn, tổ chức tour du lịch và hợp đồng lao động.
Hòa Giải Đang Lên Ngôi
Bộ luật tố tụng dân sự và Nghị định 22/2017/NĐ-CP khuyến khích các doanh nghiệp giải quyết tranh chấp thông qua con đường hòa giải trước khi nhờ cậy đến Tòa án hay Trọng tài.
Tuy nhiên, theo Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án vừa được Quốc hội thông qua, từ ngày 01/01/2021, tất cả các tranh chấp đều phải thực hiện đối thoại và hòa giải tại Tòa án trước khi Tòa án thụ lý đơn khởi kiện.
Điều này cho thấy hòa giải đã trở thành một khâu tất yếu trong chuỗi quy trình giải quyết tranh chấp tiền tố tụng, quy thành nghĩa vụ của các bên thay vì quyền hạn như trước đây.
Quy định này có nhiều ý nghĩa thực định như: nâng cao tỷ lệ hòa giải thành để giảm tình trạng tồn đọng án, tinh giản thủ tục giải quyết tranh chấp thông qua con đường kiện tụng truyền thống v.v.
Đặc biệt, quy định này nhằm giúp các doanh nhân có ý thức hơn về vai trò của mình trong quá trình giải quyết tranh chấp.
Trên phạm vi quốc tế, tính đến ngày 14/6/2020, đã có 52 quốc gia tham gia Công ước Singapore về việc hòa giải trước khi Công ước có hiệu lực từ ngày 12/9/2020.
Và chắc chắn đây không phải là cuối con số khi giới hạn chuyên gia nhận định rằng:
Với sự tham gia rộng rãi của các nước, hòa giải sẽ trở thành phương thức giải quyết tranh chấp phổ biến trên thế giới, kể cả đối với những tranh chấp giữa nhà đầu tư/ doanh nhân và chính phủ.
Vì vậy, đây là xu hướng mà các doanh nhân cần nắm bắt để không bị bỡ ngỡ khi Việt Nam tham gia Công ước này trong tương lai không xa.
Hãy “Xu Thời”!
Nếu ví việc kiện tụng tại Tòa án là ca phẫu thuật tranh chấp thì dù có giải quyết đến đâu cũng sẽ để lại những vết sẹo và thiệt hại nhất định về vật chất, uy tín của các doanh nghiệp.
Nếu Trọng tài được xem là thuốc kháng sinh liều cao khi được thực hiện với nhiều thỏa thuận của các bên thì vẫn sẽ xảy ra các tác dụng phụ.
Đây chính là những kết quả của hệ tư duy thắng thua, đối kháng cùng tồn tại trong một tranh chấp – nơi mà các bên đều cố ganh đua đưa ra những lý lẽ của mình hòng đoạt phần thắng và trao trọn vẹn quyền đưa ra kết quả cuối cùng cho một bên thứ ba.
Trong khi đó, hòa giải lại có vai trò như một thang thuốc bổ khi không phân định kẻ thắng người thua, các bên đều hướng đến tinh thần “dĩ hòa vi quý”
Để vẫn duy trì được sự hợp tác thiện chí về sau. Hướng đi này có nhiều điểm tương đồng với hệ tư duy cùng thắng (win-win) để các bên cùng có lợi trong nghệ thuật đàm phán.
Theo đó, những điểm ưu việt của cơ chế giải quyết này có thể kể đến như: thủ tục giải quyết tiết kiệm thời gian; kinh phí hòa giải được Nhà nước đảm bảo; cơ chế bảo mật thông tin hiệu quả khi không được tiết lộ và sử dụng cho mục đích khác; kiểm soát được kết quả cuối cùng và tăng khả năng tự nguyện thi hành v.v.
Ngay bây giờ chính là thời điểm chín muồi để bắt đầu rèn luyện kỹ năng hòa giải thương mại. Doanh nhân có thể bắt đầu từ việc nắm bắt bản chất và cơ chế giải quyết tranh chấp này bằng cách tìm hiểu các trung tâm hòa giải.
Tiêu biểu là VICMC – trung tâm hòa giải thương mại độc lập đầu tiên được Bộ Tư pháp cấp Giấy phép thành lập, với đội ngũ các hòa giải viên được đào tạo chuyên sâu và được cấp chứng nhận bởi các tổ chức hòa giải hàng đầu thế giới.
Bên cạnh đó, để trau dồi thêm kiến thức và kinh nghiệm thực thi, doanh nhân cũng có thể tham gia với vai trò là hòa giải công việc với các tiêu chuẩn và thủ tục đăng ký không quá khe ở Nghị định 22 / 2017 / NĐ-CP.
Khi đã có được kỹ năng hòa giải, doanh nhân hoàn toàn có thể vận dụng để tự đàm phán, hòa giải trong vụ việc cá nhân hoặc thậm chí có thể giúp các đối tác của mình hòa giải với bên còn lại trong tranh chấp.
Kết lại, các tranh chấp thương mại vẫn sẽ là những trở ngại đáng kể mà bất kì bên nào trong hợp đồng cũng phải đối mặt.
Do vậy, doanh nhân cần hiểu và nhận thức rõ được sự cần thiết của cơ chế hòa giải thương mại, từ đó đi đến trang bị các kỹ năng đàm phán, thương lượng hiệu quả để có thể tiếp tục duy trì được những mối quan hệ tốt đẹp và giữ được vị thế của mình trên thương trường đầy cạnh tranh khốc liệt.
(*) Công ty Luật LTT & Lawyers.